Μελάνωμα

Το μελάνωμα αποτελεί τον πιο επιθετικό τύπο καρκίνου του δέρματος και δημιουργείται από άτυπα μελανοκύτταρα. Αυτά είναι υπεύθυνα για την παραγωγή χρωστικής στο δέρμα, τα μάτια και τα μαλλιά του ανθρώπου. Εκτός από αυτό, τα μελανοκύτταρα είναι υπεύθυνα και για τη δημιουργία σπίλων, δηλαδή ελιών, στο δέρμα. Μπορεί να κάνει μετάσταση σε διάφορα σημεία του σώματος, και να έχει καταστροφικές και θανατηφόρες συνέπειες αν δεν διαγνωσθεί έγκαιρα. Το μελάνωμα μπορεί να εμφανιστεί σε ολόκληρη την επιφάνεια του δέρματος στο σώμα, από το τριχωτό της κεφαλής έως τα πέλματα, ακόμα και σε επιφάνειες που δεν εκτίθενται στον ήλιο.

Σε πόσους τύπους χωρίζεται το μελάνωμα;

Οι τύποι μελανώματος είναι τέσσερις. Τρεις από αυτούς εμφανίζονται σε βάθος χρόνου, ενώ ο τέταρτος εμφανίζεται απότομα, αναπτύσσεται ραγδαία και τις περισσότερες φορές δεν έχει καλή πρόγνωση. Οι τύποι είναι οι εξής:

• Επιφανειακά επεκτεινόμενο μελάνωμα (SSM): Αφορά ποσοστό 70% των ασθενών με μελάνωμα, και μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Είναι μικρό, με ακανόνιστα όρια, και μπορεί να έχει κόκκινο, άσπρο, μπλε ή μαύρο-μπλε χρώμα. Είναι συνηθέστερο στα άκρα και τον κορμό κι έχει άριστη πρόγνωση, αν εντοπιστεί έγκαιρα. Αν δεν εντοπιστεί, αυτός ο τύπος μελανώματος μπορεί να διεισδύσει στο δέρμα, αποκτώντας έτσι δυνατότητα μετάστασης.
• Μελάνωμα των άκρων (ALM): Περιλαμβάνει μελάνωμα στις παλάμες, τα νύχια και τα πέλματα. Εμφανίζεται συχνά σε ανθρώπους με σκουρόχρωμο δέρμα.
• Μελάνωμα επί κακοήθους φακής (LMM): Αποτελεί το 10-15% των περιστατικών μελανώματος. Αναπτύσσεται πάνω σε ήδη υπάρχουσα βλάβη, κι έχει όψη καστανής κηλίδας με σκούρες κουκκίδες. Εμφανίζεται σε δέρμα που έχει εκτεθεί στον ήλιο, όπως το πρόσωπο, τα χέρια, τα αφτιά και ο κορμός. Επεκτείνεται αργά και οριζοντίως, ενώ η πιθανότητα μετάλλαξης σε κακοήθες μελάνωμα είναι λιγότερη από 5%.
• Οζώδες μελάνωμα (NM): Είναι η πιο επιθετική μορφή μελανώματος, ενώ αντιστοιχεί στο 10-15% των περιστατικών. Η μορφή του είναι ένας θολωτός, σφιχτός όγκος που γυαλίζει και βρίσκεται οπουδήποτε στο δέρμα. Τα χρώματα που μπορεί να πάρει είναι μαύρο (το πιο συνηθισμένο), γκρι, μπλε, κόκκινο και καφέ. Κάποιες φορές μπορεί να παρουσιάζεται στο χρώμα δέρματος του ασθενούς (αμελανωτικό). Έχει χειρότερη πρόγνωση από άλλους τύπους.

Αίτια και παράγοντες κινδύνου του μελανώματος

Η ανάπτυξη μελανώματος κρίνεται από τον τρόπο ζωής και το περιβάλλον του ασθενούς. Κάποιες περιπτώσεις μπορεί να οφείλονται σε κληρονομικούς και γονιδιακούς παράγοντες. Κάποια από τα πιο σημαντικά αίτια είναι:

• Έκθεση στον ήλιο: Η υπεριώδης ακτινοβολία (UVA και UVB) μπορεί να βοηθήσει την ανάπτυξη καρκίνου του δέρματος. Ιδιαίτερο κίνδυνο διατρέχουν οι πολύ ανοιχτόχρωμοι άνθρωποι που εκτίθενται απότομα στον ήλιο και καίγονται.
• Solarium: Το τεχνητό μαύρισμα είναι πολύ επικίνδυνο για την υγεία του δέρματος. Αποτελεί τον βασικότερο και πιο άμεσο τρόπο ανάπτυξης μελανώματος. Ακόμη και μια δοκιμή solarium σε ηλικία κάτω των 35 μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες ανάπτυξης μελανώματος έως και 75%.
• Κληρονομικότητα και ατομικό ιστορικό: Ασθενείς με συγγενείς πρώτου βαθμού οι οποίοι έχουν ιστορικό μελανώματος έχουν 50% μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν αυτόν τον τύπο καρκίνου. Αντίστοιχα, άτομα τα οποία νόσησαν στο παρελθόν από μελάνωμα, διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο εκ νέου νόσησης.
• Γονίδιο BRAF: Μια μετάλλαξη στο συγκεκριμένο γονίδιο μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη μελανώματος p
• Ασθενές ανοσοποιητικό σύστημα: Άτομα που πάσχουν από λέμφωμα ή AIDS, έχουν πραγματοποιήσει μεταμόσχευση ή χημειοθεραπεία έχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης μελανώματος.
• Χρώμα δέρματος: Τα ξανθά και ανοιχτόχρωμα άτομα, ιδίως όταν αυτό συνοδεύεται από μπλε ή πράσινα μάτια, έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης μελανώματος.

Μελάνωμα: Διάγνωση και Θεραπεία

Η διάγνωση του μελανώματος γίνεται από ειδικό δερματολόγο, ο οποίος ελέγχει τους σπίλους (ελιές) του δέρματος. Ακολουθείται η τακτική ABCDE:

• Asymmetry (ασυμμετρία): Το ένα μισό του σπίλου διαφέρει από το άλλο.
• Border irregularity: Ακανόνιστα ή μη φυσιολογικά όρια.
• Color (χρώμα): Χρωματική ποικιλομορφία ή μη φυσιολογικά χρώματα (κόκκινο, μπλε, μαύρο κ.ά.)
• Diameter: Διάμετρος μεγαλύτερη από 6 χιλιοστά.
• Evolution: Εξέλιξη του μελανώματος, διεύρυνση ή πάχυνση.

Ο δερματολόγος χρησιμοποιεί το δερματοσκόπιο, ή το ψηφιακό δερματοσκόπιο, για να εξετάσει το δέρμα, τα νύχια και οποιονδήποτε σπίλο στο σώμα του ασθενούς. Οι ομάδες υψηλού κινδύνου ανάπτυξη μελανώματος μπορούν να πραγματοποιούν προληπτικό έλεγχο, με δερματοσκόπηση και χαρτογράφηση.

Η θεραπεία του μελανώματος εξαρτάται από τον τύπο του, καθώς και το στάδιο στο οποίο βρίσκεται. Αρχικά πραγματοποιείται χειρουργική αφαίρεση του κακοήθους μελανώματος κι ανάλογα με τον όγκο προτείνεται η αφαίρεση των φρουρών λεμφαδένων. Αν το μελάνωμα είναι λεπτότερο του ενός χιλιοστού, ο ασθενής θα πρέπει να εξετάζεται ανά έξι μήνες για τα επόμενα πέντε χρόνια.

Αν το μελάνωμα είναι πιο προχωρημένο, ο ιατρός θα προτείνει υπερηχογράφημα των λεμφαδένων και των κοιλιακών οργάνων, εξετάσεις καρκινικών δεικτών, ανοσοθεραπεία ή και χημειοθεραπεία.

Ο Δρ. Γεώργιος Νικολαΐδης είναι Γενικός Χειρουργός, ένας από τους πιο επιτυχημένους ιατρούς στην Ελλάδα. Διαθέτει πολυετή εμπειρία στη Χειρουργική, και είναι καταρτισμένος για την αντιμετώπιση πολυάριθμων ασθενειών. Για οποιαδήποτε ανάγκη σας, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του άμεσα.